İbrahim Hakkı Erzurum ’nin Manzûm İlmihâli

 

Yrd. Doç. Dr. Adnan MEMDUHOGLU*

Özet

Tarihi süreç içerisinde nazım olarak bir çok konuda dini muhtevalı eserler yazıldığı bilinmektedir. Manzûm olarak kaleme alınan ve her müslümanın inanç ve ibadete dair bilmesi gereken bilgileri ihtiva eden ilmihâl kitapları da bu türlerden biridir. Edisyon kritiği yapılan dört varaklık“manzûm ilmihâl” adlı risâle, İbrahim Hakkı’nın ilmihâl konularını şiirsel bir anlatımla ele aldığı bir eseridir. Bu makalede müellifin hayatı ve eserleri incelenmiş, sonunda da “manzûm ilmihâl” adlı eseri üzerinde durulmuştur. İbrahim Hakkı, yazar, şair, astronom, fizikçi, psikolog, sosyolog, ansiklopedist bir İslam âlimidir. 1703 yılında Erzurum’da doğdu. 1780 yılında Tillo’da vefat etti. Eğitimini babası Molla Osman ve hocası İsmail Fakirullah’ın yanında almış olan İbrahim Hakkı, 1747 yılında Osmanlı Padişahı I. Mahmud ile görüştü. İstanbul’daki kütüphanelerde ilmî çalışmalar yaptı. Sonra memleketine, oradan da Tillo’ya döndü. İbrahim Hakkı, Türkçe, Arapça ve Farsça dillerinde çok sayıda eser yazdı. Ana eserleri 15 olup bunlardan Mârifetnâme’si en meşhurudur.

Anahtar Kelimeler
İbrahim Hakkı Erzurumî, fıkıh, ilmihâl, şiir, manzûm ilmihâl